Wat doen onze fondsen?
Onze en de door ons beheerde fondsen verstrekken risicodragend kapitaal aan kansrijke MKB-ondernemingen in Noord-Nederland. Dat doen we in de vorm van aandelenkapitaal, achtergestelde leningen of een combinatie van beide. Zo kunnen ondernemingen starten of groeien en dragen we bij aan duurzame werkgelegenheid, innovatie binnen ondernemingen en de realisatie van groei- en overnameplannen. Ook bedrijven waar overname of bedrijfsopvolging aan de orde is, vormen een deel van onze doelgroep. Zo investeren we in Management Buy-Out (MBO) en Management Buy-In (MBI) trajecten en bedrijfsovernames binnen het bestaande MKB in Noord-Nederland.
De bedrijven waarin wij investeren zijn financieel gezond en bieden business cases met een goed rendementsperspectief. Onze portefeuillebedrijven kenmerken zich door de toegevoegde waarde die ze creëren voor de regio. Veel van deze ondernemingen zijn startups; technologie-gedreven en innovatieve bedrijven in de topsectoren. Vanuit investeringsoogpunt is dit niet zonder risico’s. Bij investeringen in jonge innovatieve bedrijven zijn zowel de technologie als de onderneming nog in ontwikkeling. Wij zijn bereid een risicoprofiel te accepteren waar de markt (banken of andere investeerders) voor terugdeinst. Het is daarom reëel rekening te houden met een minimaal rendement of zelfs afboekingen op de investeringen.
Onze investeringen variëren van € 50.000 tot maximaal € 5 miljoen per portfoliobedrijf. In de praktijk financieren wij steeds vaker in samenwerking met andere partijen. De NOM is een lokaal betrokken netwerkorganisatie en zet haar netwerk en kennis in bij het vinden van financieringspartners. Zo vervult de NOM steeds vaker een regierol bij de totstandkoming van een financiering. We werken in verschillende constellaties samen met de onderneming en ondernemer, adviseurs, banken, private investeerders, participatiemaatschappijen en alternatieve financiers, zoals kredietunies en crowdfunding platforms. In elke constellatie proberen wij de regierol te nemen en de ondernemer zo goed mogelijk te helpen.
Met de opbrengsten van de financieringsactiviteiten financiert NOM haar eigen fondsbeheer, inclusief apparaatskosten. Daarnaast moet de koopkracht van het door onze aandeelhouders beschikbaar gestelde vermogen in stand gehouden worden zodat we in de toekomst risicodragend kapitaal kunnen blijven verstrekken. Dat wil zeggen dat onze eigen fondsen jaarlijks, na aftrek van kosten, in vijfjarig perspectief een rendement dienen te boeken dat ten minste gelijk is aan het gemiddelde inflatiepercentage van die periode.
Met onze investeringen in MBO- en MBI-trajecten en bedrijfsovernames beogen we de gezondheid en continuïteit van bedrijven in de regio te waarborgen en daarmee bij te dragen aan het behoud en de versterking van de economische waarde voor de regio. In het geval van overnametrajecten neemt NOM een actieve rol in zowel de financiering als het benaderen van overnamekandidaten. De (toekomstige) rendementen van MBO’s, MBI’s en bedrijfsovernames kunnen de hoge risico’s van onze investeringen in startende en jonge bedrijven met een hoog risicoprofiel deels mitigeren. Ook kunnen we hierdoor binnen de totale portefeuille onze rendementsdoelstelling behalen. Met deze strategie creëren en behouden we met de NOM fondsen een gebalanceerde portefeuille van startende en bestaande (groeiende) bedrijven.
Uitdaging: Zichtbaar blijven in een concurrerende markt
2017 stond in het teken van een sterk groeiende economie. Banken en andere financiers hebben weer meer vertrouwen en een hogere risico-acceptatie dan in de afgelopen jaren. Ook het aanbod van alternatieve financiers is niet meer weg te denken. Zo wordt crowdfunding volwassen. We zien deze platforms steeds grotere bedragen verstrekken, ook binnen zakelijke financiering. Hoewel samenwerking met crowdfundingplatforms soms complex is, zien we crowdfunding als een positieve ontwikkeling voor de MKB-ondernemers en onszelf. In 2017 financierden we vanuit het Aanjaagfonds een bedrijf dat zelf crowdfunding had geworven en brachten we een portfoliobedrijf in contact met een crowdfundingplatform. Ook vanuit onze Flinc-activiteiten wordt actief met crowdfundingplatforms samengewerkt.
Particuliere beleggers investeren met in omvang groeiende bedragen, waarmee financieringsvragen (deels) ingevuld kunnen worden. Ondernemers worden zo in staat gesteld de financieringsvraag vanuit meerdere bronnen te realiseren, het zogenaamde 'gestapeld financieren’. Dit biedt kansen, maar brengt ook risico’s voor de financiers met zich mee. Om zichtbaar te blijven in dit een steeds concurrerender landschap, zal NOM zich moeten onderscheiden. Dit doen we door te focussen op een langere termijn en te fungeren als kennispartner. We zijn een actieve aandeelhouder en denken mee met de ondernemer bij het realiseren van plannen. Daarmee bieden we meer toegevoegde waarde dan alleen de financiering. Snelle winst is geen doel op zich: ons uitgangspunt is het aangaan van een duurzame samenwerking met de bedrijven waarmee wij een financieringsrelatie hebben.
Ook beogen we ons te blijven onderscheiden door in het hoog risico segment actief te blijven. We zien dat banken weer meer risicobereidheid hebben om te investeren, maar niet in alle gevallen. Dit geldt zeker voor de groep startups en scale-ups: jonge, groeiende bedrijven. Zij hebben nog geen trackrecord op kunnen bouwen en dreigen tussen wal en schip te vallen. Ook de financiering van relatief kleine bedragen tot € 250.000,- blijkt in de praktijk problematisch te zijn voor bijvoorbeeld banken als gevolg van de kosten-opbrengsten verhouding.
De NOM kan dat deel van de marktvraag invullen dat door andere financieringspartijen onbediend blijft. Onze unieke propositie: het verstrekken van risicodragend kapitaal onder professionele uitgangspunten en begeleiding, passend bij de sociaaleconomische doelstelling van de NOM, wordt daarmee zichtbaar.
Flinc maakt innovatieve startups en spin-offs klaar voor financieringen
Behalve financieringen van onze eigen of beheerde fondsen ondersteunen we ondernemers bij het verkrijgen van financiering. Flinc is daarmee de verbindende factor tussen innovatief ondernemerschap en financieringsmogelijkheden in (Noord-) Nederland. Het ophalen van financiering voor innovatieve producten, diensten of concepten is altijd lastig en wij willen kapitaal daarom sneller en beter toegankelijk maken voor ondernemers. Dit doen we door innovatieve ondernemers te ondersteunen die vastlopen in hun weg naar financiering, start en groei. Met de ondernemer wordt toegewerkt naar een ‘investor ready’ businessplan en vervolgens matchen we de ondernemer met ons uitgebreide netwerk van financiers. Flinc heeft een wijd netwerk van informele investeerders tot (cluster specifieke) fondsen en banken. Ook kent Flinc de weg op het gebied van crowdfunding, microfinanciering en (inter)nationale regelingen. Dit netwerk benut Flinc bij het maken van de juiste financieringsmatch. Komend jaar zal de focus van Flinc worden verbreed, zodat niet alleen starters, maar een bredere groep MKB bedrijven bij ons terecht kan.
Fondsbeheer door NOM Fonds Support Noord
In 2016 is Fonds Support Noord (FSN) als afdeling opgezet binnen de NOM. FSN staat onder leiding van de Fondsenmanager en valt hiërarchisch onder de manager Finance. Binnen FSN wordt het operationele fondsenmanagement uitgevoerd voor eigen fondsen van de NOM en voor de beheerde fondsen van derden. De eigen fondsen zijn het Aanjaagfonds en het Groei- en Overnamefonds. De beheerde fondsen zijn de provinciale fondsen MKB Fonds Drenthe, Investeringsfonds Groningen (IFG) en Doefonds Fryslân en het InnovatieFonds Noord-Nederland.
Het Doefonds Fryslân gaat sinds januari 2018 verder als de Friese Ontwikkelingsmaatschappij (FOM). De naamswijziging gaat gepaard met een uitbreiding van de doelgroep: zij richt zich niet alleen meer op innovatieve bedrijven, maar ook op bedrijven met export- en groei-ambities. Het MKB Fonds Drenthe heeft eveneens een brede doelgroep en richt zich op start en groei van MKB-ondernemingen. Het IFG richt zich deels op fonds-in-fonds investeringen en op de financiering van nieuw te vestigen ondernemingen in de provincie Groningen. Tot slot is er het Groeifonds (opgericht door de Economic Board Groningen), dat risicodragend kapitaal investeert in ondernemingen in de zogenaamde “aardbevingsgemeentes” van Noord-Groningen.
Het Fondsmanagement beslaat de volledige dienstverlening rondom de uitvoer van een fonds: van investment management, juridische ondersteuning (statuten, contracten) en administratieve taken tot en met de rapportages (intern en jaarekening en jaarverslag) en control. FSN levert een optimale dienstverlening aan haar klanten zonder onderscheid te maken tussen eigen of externe fondsen. FSN geeft zowel bestaande als nieuwe fondsinitiatieven de kans om een beroep te doen op de kennis, ervaring, processen en systemen van de NOM.
De drie provinciale fondsen en het Groeifonds zijn in zelfstandige bv’s ondergebracht, waarmee het beter mogelijk wordt om, aanvullend op investeringen uit de NOM zelf, ondernemingen in de regio te financieren. De FOM en het MKB Fonds richten zich binnen het MKB van de beide provincies gedeeltelijk op een andere doelgroep en op ondernemingen in een andere levensfase dan de NOM. Zo wordt risicodragende financiering bereikbaar voor meer MKB-ondernemingen. Voor de investeringen per fonds verwijzen we naar de resultaten en effecten van de NOM-fondsen.
InnovatieFonds Noord-Nederland
Innovatieve ondernemingen zijn winstgevender dan bedrijven die niet innoveren, vanwege een betere concurrentiepositie, hogere arbeidsproductiviteit en efficiënter productieproces. Veel MKB-bedrijven zien de noodzaak van innoveren, maar hebben vaak niet de financiële slagkracht of het personeel om dit te kunnen doen. Het InnovatieFonds Noord-Nederland (IFNN) beschikt over kapitaal om te investeren in innovatieve ideeën in de ontwikkelingsfase voor ondernemers in de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe. Wij zetten daarbij in op samenwerking met andere bedrijven, waarbij iedere onderneming zijn eigen sterkte inbrengt en waarbij de inzet van uren wordt gedeeld. Zo zetten wij ons netwerk in om kennis en kunde bij elkaar te brengen om innovaties te realiseren. Het IFNN richt zich op een brede doelgroep, van starter tot gevestigd MKB. Het IFNN is een revolverend fonds, wat betekent dat de investeringen en rendementen uiteindelijk terugvloeien in het fonds.